Guatrojenik besinler, guatr yapıcı besinler anlamına gelmektedir. Guatrojenik besinler tiroid hormonlarının üretimini azaltan besinlerdir. Guatr veya tiroid bezi rahatsızlığı olan kişilerin guatrojen içeren besinleri tüketmemeleri önerilmektedir. Ama her guatrojenik besinin etkisi birbiriyle aynı olmadığı gibi her tiroid hastasına guatrojenik besinlerin etkisi de aynı olmaz. Bu sebeple guatrojenik besinlerin etkisi kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir.
Guatrojenik besin tüketiminde tiroid bezine iyot alımı zorlaşır, guatrojenler tiroid bezine iyodin girişini önler. İyot molekülü eksikliğinde tiroid bezinden salgılanan T3 veT4 hormonları üretimi gerçekleşemez. Beynimizin hipotalamus bölgesi bu durumdan dolayı uyarılır. Hipotalamus tiroid hormonu yetersizliğini fark eder ve hipofizden TSH (tiroid stimulating hormone) üretimini sağlar. TSH üretimi arttıkça Tiroid bezi hormon üretimini arttırmak ister. Ancak guatrojenler iyodin alımını engellediğinden tiroid bezi hormon üretemez, sadece büyüme gözlenir.
Dünya Sağlık Örgütü, nüfusunun yüzde 10’unundan fazlasında tiroit rahatsızlığı olan bölgeleri ‘endemik guatr bölgeleri’ olarak kabul ediyor. Türkiye de ‘endemik guatr bölgesi’ olarak görülüyor. Guatrın önlenmesi için ülkemizde tuz ve ekmeklerde zenginleştirme çalışmaları yapılmaktadır.
Hipertiroidi gibi spesifik durumlar ya da hastalıklar dışında iyotlu tuz kullanılması guatrın önlenmesi açısından önemlidir. Bunun dışında en iyi iyot kaynakları deniz ürünleridir.
Guatrojen Besinlerin Listesi
- Bambu Filizleri,
- Çin Lahanası,
- Beyaz Lahana,
- Brokoli Ve Bebek Brokoli,
- Karnabahar,
- Brüksel Lahanası,
- Kanola Yağı,
- Tapyoka,
- Kara Lahana,
- Bayır Turbu,
- Yer Lahanası (Kıvırcık
- Lahana,( Alabaş),
- Darı (Ak Darı),
- Hardal Yaprakları,
- Şeftali,
- Yer Fıstığı,
- Çam fıstığı,
- Armut,
- Kırmızı Turp,
- Kolza Tohumu, Kolza Tohum Yağı,
- Şalgam,
- Sarı Şalgam,
- Tofu,
- Soya, soya sütü, soya fasülyesi,
- Ispanak,
- Mısır,
- Çilek,
- Tatlı Patates
- Badem,
- Kayısı,
- Kiraz,
- Erik,
- Böğürtlen,
- Ahududu,…
*Bazı ilaçlar da Guatrojen etki gösterebilir. İlaç tedavisi gereken durumlarda doktorunuza tiroit rahatsızlığınızı mutlaka belirtin.
**Sağlıklı bireylerin bu besinlerden kaçınmasına gerek yoktur. Sadece tiroit rahatsızlığı bulunan bireylerin kaçınması gerekir.
***Hamilelik ve emzirme döneminde aşırıya kaçmadan tüketmek gerekir.
Bu sebzeler sadece çiğ olarak tüketildiğinde guatrojenik özellik göstermektedirler. Bu sebzelerin pişirilmesi, buharda haşlanması (brokoli, ıspanak gibi yeşil sebzeler) ya da fermente edilmesi guatrojenik etkinin azaltılmasını sağlar. Tiroid hormon bozukluğu yaşayan bireyler bu besinleri haftada 3 gün ve 1’ er dolu kepçeyi yani yarım porsiyonu geçmeyecek şekilde tüketmelidirler.
Kış mevsiminde azalan su ihtiyacı günlük su tüketiminizi azaltmaktadır. Ancak 2 litrenin altına düşülmemesi gerekmektedir. Siyah çay yerine ekinazya, ıhlamur, adaçayı gibi bitki çayı (kafeinsiz çay) tüketimini arttırabilirsiniz. Kış mevsiminde yavaşlayan metabolizmanızı hayvansal gıdalar ile daha da yormamak adına beyaz et tüketimini arttırıp, kırmızı et tüketimini azaltmanızı tavsiye ederim.
Sizin için kapsamlı bir beslenme planı hazırlamamı isterseniz online diyet programı ile size yardımcı olabilirim.
Diyetisyen Tuba SÖNMEZ
