Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir?
Polikistik over sendromu (PKOS), üreme çağındaki kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluktur. İlk kez 1935 yılında teşhisi konulan polikistik over sendromu (PKOS); yumurtalıklarda birden fazla kistin varlığı, amenore durumu ve androjen fazlalığının bir kombinasyonunu temsil eden” bir sendromdur. Hastalık genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkmış sık görülen ve kompleks bir bozukluk olarak değerlendirilebilir. Her 15 kadından birisini, yani yaklaşık % 7’ sini etkilemektedir. Pek çok kadın gebe kalmak istediği zaman hastalığın farkına varmaktadır.
PKOS, kadının yumurtalıklarını ve menstruasyon döngüsünü düzenleyen östrojen ve progesteron hormonlarını üreten üreme organlarını etkiler. Bu bireylerde östrojen ve progesteron hormonlarının seviyeleri normalden düşüktür. PKOS’ ta yumurtalıkların içinde küçük ve sıvı dolu keseler büyür; polikistik kelimesi de çok kist anlamına gelmektedir.
Stein-Leventhal Sendromu olarak da tanımlanan bu hastalık;
- Aşırı tüylenme (hirşutizm)
- Mensturasyonun(regl) olmaması ya da düzensizliği (amenore)
- Gebe kalamama
- Obezite/ özellikle abdominal obezite
- Yumurtalıklarda çok sayıda kist oluşumu ile karakterizedir.
Polikistik Over Sendromu bulunan kadınların çoğunda karın bölgesinde yağlanma, kilo vermekte zorlanma, aşırı derecede karbonhidrat tüketimi ve hipoglisemik dönemler (kan şekeri düşmesi) yaşanabilir.
PKOS, basit bir yumurtlama bozukluğu olmaktan çok, Tip 2 diyabet, insülin direnci, hipertansiyon, dislipidemi ve kalp-damar hastalıkları gibi uzun dönemde sağlık riskleri taşıması nedeniyle dikkatli takip edilmesi ve ihmal edilmemesi gereken bir hastalıktır.
Polikistik Over Sendromu Tedavisi Nasıl Olmalı?
PKOS tedavisi sırasında kilo kaybı öncelik olmalıdır. Çünkü fazla kilo, hastalığın seyrini ve insülin direncini arttıracaktır ve kısır bir döngü içinde PKOS’ lu olan kadınlar fazla kilolarına çıkış yolu bulamayacaklardır. Ancak kilo verme hızı, var olan insülin direnci nedeniyle diğer bireylere oranla yavaş olabilir. Bu durumda sabırlı davranılmalı ve programdan vazgeçilmemelidir.
Yüz güldürücü olan ise; Vücut ağırlığının %5-10 oranında azalması bile yumurtlamanın geri dönmesini ve tüm belirtilerin azalmasını sağlayabilir. Ancak bu belirtileri azaltmak için bazı yaşam tarzı değişiklikleri yapmamız gerekir. Bunlar;
- Kilonuzu kontrol edin. Hızlı vücut ağırlık kayıpları üreme sistemi için risk oluşturabilmektedir. Bu yüzden vücut ağırlığında azalma yavaş olması gerekir.
- Yeterli protein aldığınıza emin olun. Proteinler tokluk hissi verir ve metabolizmayı hızlandırır. Ayrıca insülin duyarlılığını artırır ve hormonal faktörlerin düzelmesini sağlar.
- Yağ seçimine dikkat edin. Trans ve doymuş yağlar PKOS semptomlarını artırırken; doymamış yağlar semptomları azaltır. Özellikle çoklu doymamış yağ asitlerinin üreme sistemi üzerinde olumlu etkileri bulunur.
- Karbonhidratları seçerek tüketin. Düşük glisemik indeksli besinleri tercih edin. Besinlerin glisemik indeksinin düşük olması, insülin direncinin azaltılmasında, dolayısıyla tokluk hissinin oluşması ve acıkmanın gecikmesinde önemli rol oynamaktadır. Lif içeriği yüksek karbonhidratları tercih edin. Yüksek lif alımı sağlamak için sebze, meyveler, baklagil tüketimine ağırlık verilmelidir.
- Yeterli vitamin ve mineral aldığınıza emin olun.
- Antioksidan besinler tüketin. Kırmızı-mor meyveler, beyaz çay, yeşil çay, barbunya, enginar, hurma, elma, yeşil yapraklı sebzeler, lahanalar, brokoli, soğan, sarımsak, kivi, portakal gibi besinlerin antioksidan içeriği yüksektir.
- Antiinflamatuar besinler tüketin. Üzüm, yaban mersini, zerdeçal, yeşil çay, ceviz, fındık, badem, kırmızı meyveler, adaçayı, biberiye, meyan kökü, soğan, sarımsak, zeytin, tahin, avokado antiinflamatuar besinlere örnektir.
- Kahve tüketimini sınırlandırın. Günde 2 fincandan fazla kahve tüketimi önerilmez.
- Sigara ve alkol kullanmayın.
- Stresten uzak durun.
- Fiziksel aktivitenizi artırın. PKOS’lu kadınlarda günlük 30 dakika orta şiddette yapılan düzenli egzersiz vücut ağırlığının korunmasında ve kontrolünde önemlidir.
- Düzenli uyku alışkanlığı kazanın.
Polikistik Over Sendromlularda ekip çalışmasının (doktor, diyetisyen, psikolog) önemi hatırlanmalı ve kişiler bu şekilde takip edilmelidir.
Soru ve görüşleriniz için; [email protected] mail adresinden ulaşabilir.
İnstagram; @dyt.tubasonmez adresini takip edebilirsiniz.
Facebook; https://www.facebook.com/dyt.tubasonmez/ adresini takip edebilirsiniz.
