17 Aralık yolsuzluk soruşturması için AİHM'den kritik uyarı

Meclis Soruşturması Komisyonu, AKP’li vekillerin oylarıyla 4 eski bakanı Yüce Divan'a göndermeme kararı aldı. Komisyon Başkanı Hakkı Köylü, 17 Aralık soruşturması delillerinin imhasına karar verdiklerini söyledi. Ardından, 17 Aralık soruşturması kapandı mı’ sorusu gündeme geldi.

Ceza Muhakemesi Kanunu’na (CMK) göre kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildikten sonra yeni delil çıkması ya da AİHM’nin etkin soruşturma yapılmadığına dair kararı üzerine yeniden soruşturma açılması gündeme gelebilecek. Bu durumda haklarında takipsizlik kararı verilen şüpheliler ile eski bakanlar hakkında yeniden soruşturma açılabilecek.

5 Mayıs 2014’te kurulan Meclis Soruşturma Komisyonu, 9 ay sonra bakanları Yüce Divan’a göndermeme kararı aldı. 4 bakanla ilgili nihai karar ocak ayı sonuna doğru Meclis Genel Kurulu tarafından verilecek.

Ancak süreç tamamlanmadan bakanların, çocukları ve Rıza Sarraf ile yaptığı dolaylı dinlemelerin imhası gündeme geldi. Komisyon Başkanı Hakkı Köylü, bakanlarla ilgili tapeleri imha kararı aldıklarını söyledi. Hukukçular, soruşturma sürecinin tamamlanmadığını, dinleme tapelerinin imha edilmemesi gerektiğini belirtiyor.

Yolsuzluk soruşturmasında gözaltına alınan Rıza Sarraf, Halkbank eski Müdürü Süleyman Aslan ile bakan çocukları Barış Güler ve Kaan Çağlayan ile 53 kişi hakkında takipsizlik kararı verilmişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın oğlu Bilal Erdoğan’ın adının geçtiği 25 Aralık soruşturması hakkında da 1 Eylül’de takipsizlik kararı çıkmıştı.

CMK’nın 172. maddesinde ‘Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana çıkmadıkça, aynı fiilden dolayı kamu davası açılamaz’ hükmü bulunuyor.

Buna göre, yeni delil elde edilmesi durumunda savcının talebiyle soruşturma yeniden başlatılabilir. Ayrıca iç hukukta Anayasa Mahkemesi dışarıda ise AİHM süreci henüz tamamlanmadı. Yolsuzluk soruşturmalarını yürüten savcılar Zekeriya Öz, Celal Kara, Mehmet Yüzgeç ve Muammer Akkaş ile soruşturmanın emniyet ayağını yürüten İstanbul Mali Suçlarla Mücadele Şube Müdürü Yakub Saygılı ve diğer polisler Anayasa Mahkemesi’ne dava açabilirler. Söz konusu isimler, AİHM’in içtihatlarını gerekçe göstererek, görevden alınmalarıyla etkili soruşturma haklarının ihlal edildiğini ileri sürebilirler.

CMK’nın 172. maddesinin 3. fıkrasında AİHM’nin etkili soruşturma hakkının ihlalini tespit etmesi durumunda soruşturmanın yeniden açılabileceği hükmü bulunuyor.

2013’te CMK’ya giren fıkrada, ‘Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin AİHM’in kesinleşmiş kararıyla tespit edilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde talep edilmesi hâlinde yeniden soruşturma açılır’ hükmü yer alıyor. Bu hükme göre de yolsuzluk soruşturması yeniden başlatılabilecek.

Yolsuzluk soruşturmalarını yürütürken görevden alınarak tutuklanan  İstanbul Mali Şube eski Müdürü Yakub Saygılı, 17 ve 25 Aralık soruşturmalarıyla ilgili delilerin imha edileceğini 5 ay önce söylemişti. Saygılı, “Mali Şube'den ayrıldığımda 21 soruşturma vardı. Dosyalar kapatılacak ve tüm dinlemeler, izlemeler, tapeler silinecek. Bu şekilde deliller imha edilecek. 10 yıl sonra bile hukuk geri dönse siz dava açsanız dinleme ve izleme silinmiş bir dosyayı yargılayamazsınız” demişti.

AİHM, geçtiğimiz yıl hayatını kaybeden savcı Sacit Kayasu’nun meslekten ihracıyla ilgili açtığı davada Türkiye’yi haksız bulmuştu. Yüksek Mahkeme, 1980 darbesini yapan generallerin yargılanması talebi üzerine meslekten ihraç edilen Kayasu’nun ifade özgürlüğü ve etkili soruşturma haklarının ihlal edildiğine hükmederek Türkiye’yi Kayasu’ya 41 bin avro tazminat ödemeye mahkum etmişti.

Adalet eski Bakanı Hikmet Sami Türk: Genel Kurul’da muhalefetin önerge verme imkanı var. Kabul edilmesi durumunda Yüce Divan söz konusu olur. Aksi takdirde olmaz. 17 Aralık yolsuzluk soruşturmasının yeniden yargı önüne gelmesi ve bakanlar hakkında da Meclis soruşturması açılabilmesi yeni delil elde edilmesine bağlı.

Örneğin yeni bir tanık ya da belge ortaya çıkması durumunda yeniden soruşturma açılabilir. Daha önceki aşamalarda dosyada olmayan, Soruşturma Komisyonu’na intikal etmeyen bir belgenin delilin ortaya çıkması gerekiyor.

Bu olmadıkça şimdilik kapanmış gözüküyor. TCK’da zamanaşımı süresinin aşılmaması gerekiyor. Bakanlar hakkında milletvekilliği dokunulmazlığı varken zamanaşımı işlemez diye düşünüyorum. Bakanlara yöneltilen suçlar 5 yılı aşıyorsa zamanaşımı 15 yıl, 5 yılın altında ise zamanaşımı süresi 8 yıl. Bu soruşturmada yargı bağımsızlığına açıkça müdahaleler yapıldı. Yargıya darbe var. Sayın Cumhurbaşkanı yargıya direktif mahiyetinde sözler söylüyor. Bu Anayasa’ya aykırı.

Eski Cumhuriyet Savcısı Mehmet Mete Göktürk: Soruşturma gerek hukuken gerekse kamu vicdanında bitmiş olarak kabul edilemez. AİHM kararı ve yeni bir delille soruşturma zamanaşımı sona ermeden açılabilir. Eskiden yeni delile de gerek yoktu. Takipsizlik kararı kaldırılabiliyordu. Yeni CMK’da buna sınırlama getirildi. Yeni delil, yeni bir şahit bile yeni delil sayılır.

O bakımdan takipsizlik kararına kesin diyemeyiz, 15 sene zamanaşımı içerisinde dava açılabilir. Soruşturma Komisyonu’nu politik bir karar verdiği çok açık ve net. Orada Çoğunluk iktidar partisinindi. Bu kararı hukuki olarak görmüyorum. Politik olarak da çok büyük hata. Bu yolsuzluk iddiası, şaibesi yıllarca söylenecektir. Yüce Divan’da hesap vermeden kapatıldığı yönünde yüzde 50’nin kanaati bu şekilde.