Avrupa'daki doğalgaz krizi derinleşiyor. Kış aylarının yaklaşması ile beraber fiyatlardaki artış yüzde 210'a ulaştı. Türkiye'deki duruma dikkat çekildi. Doğalgaz fiyatları son bir yılda yüzde 210 arttı. Eylül 2020’de 1.74 dolar olan fiyat bu eylülde 5.39 dolara çıktı ve son 7.5 yılın en yükseğini gördü. Fiyat artışlarına, kışın sert geçeceği tahminiyle talep artışı ve kısmen de arz kısıtları yol açıyor. İklim değişikliği sonucu kurak geçen bir yazın ardından kışın da sert ve soğuk geçeceği tahmin ediliyor. Avrupa ülkelerinin tedariklerindeki azalma, kış ayları yaklaştıkça fiyatları yükseliyor. Bazı Avrupa ülkelerini de korkutuyor. Geçen kışın Avrupa’da uzun ve soğuk geçmesi nedeniyle boşalan doğalgaz depoları bu yaz doldurulamadı. Bunda Rusya’nın kendi depolarını bakıma alması ve Avrupa’ya daha az gaz vermesi yanında Kuzey Akım-2 doğalgaz boru hattının devreye alınmaması da rol oynadı. KIŞ ILIMAN MI, SERT Mİ GEÇECEK? -Sonbaharla yükselişi ivmelendiren gelişme ise kışın sert geçebileceği ihtimalinin bulunması. Henüz kamuoyuna açıklanmış tahmin yok. Zaten olabilecek iki seçenek var. -Biri geçen kış gibi uzun ve soğuk geçmesi, diğeri de ılıman geçmesi. Ilıman geçmesi halinde ilk başta sorun yok, kış aylarında doğalgaz tüketimi ılımlı artabilir. Tedariki de yapılabileceğinden böyle bir ihtimalde fiyatlar gevşeyebilir. -Ancak şimdiye kadarki tahminler daha çok kışın sert geçebileceği ve buna bağlı olarak doğalgaz tüketiminin yükseleceği yönünde. Fiyat artışları da bunu doğrular nitelikte. -Benzer bir durum Türkiye için de geçerli. Enerji Bakan Yardımcısı Alparslan Bayraktar doğalgaz ihtiyacının bu yıl 60 milyar metreküp ile çok yüksek miktarda olacağını söyledi. -Türkiye’nin son yıllardaki ortalama doğalgaz tüketimi 50 milyar metreküp. Büyümenin yüksek olması yanında barajlardaki suyun azalması sonucu doğalgazdan elektrik tüketimine ağırlık verilmesi yıllık yüzde 12’lik artışı açıklamaya yetmeyebilir. Demek ki, havaların soğuk gitmesine de hazırlık yapılıyor. -Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol da bu kışın nasıl geçeceğinin enerji fiyatları açısından son derece kritik olacağını söyledi. Birol, kış şartlarının sert geçmesi halinde Türkiye’nin daha yüksek doğalgaz fiyatlarına hazır olması gerektiğini belirtti. GEÇMİŞ TARİHİ ZİRVELERİN İZİ -Bitişikteki grafikte 1997 sonrası doğalgaz fiyatları yer alıyor. Geçen yılın eylül ayında 1.74 dolarlık fiyat bu dönemin en düşük düzeyi. Bu eylüldeki 5.39 dolarlık fiyat ise grafikte alçak tepelerden birini oluşturuyor. -Ürkütücülük boyutu ise 2008 ve öncesindeki fiyat seviyeleri hafızasından kaynaklanıyor. -2000-2008 arasında doğalgaz fiyatları 4 büyük çıkış yaptı ve 16-20 dolar bandına kadar yükseldi. Çıkışlarda fiyatlar 3-5 kat arttı. Çıkışları izleyen düşüşlerde ise geri gelmeler yüzde 64-83 arasında gerçekleşti. -2009 yılından beri ise daha dar bir koridorda dalgalanan doğalgaz fiyatları 1.74-7.37 dolar bandında indi çıktı. Bu durumuyla doğalgaz emtia grubu içinde en oynaklardan biri olarak tanımlanabilir. -İşte bu kış tedarikte geride kalınmasına bir de sert geçecek mevsim etkilerinin eklenmesiyle doğalgaz fiyatlarının ulaşabileceği tarihi zirveler, ürküten bir tablo oluşturuyor. Fiyatların geçmişte benzer durumlarda ulaştığı düzeylere yönelik hafızanın korunması korkunun kaynağı. TÜRKİYE İÇİN DUBLE ARTIŞ MI? -Doğalgaz fiyatlarının hızla yükselmesinde Türkiye’nin bir başka zorluğu, TL’nin aşırı değer kaybetmesinde yatıyor. Doğalgazı dolarla ithal edip yurtiçinde TL’yle satmak gibi bir gerçekle karşı karşıyayız. Bu da çifte fiyat artışı demek ve hem enflasyona hem de cebimize zarar verecek. -Geçen kışın zorluğu, salgının baskınlığı altında kısıtlamalı bir hayat yaşamak ve ekonomik açıdan da yaza sağ salim çıkabilmekti. -Bu kış ise aşılamanın etkisiyle salgının baskınlığı azalabilir ama onun yerini enerji ve hammadde maliyetleri ile enflasyondaki artış alabilir. -Gıdayı ve kirayı da emtiaya eklediğimizde kış ayları boyunca yatay, belki hafif aşağı yönlü ama bugünkü düzeylerine yakın bir enflasyon seyri ortaya çıkacak. -Yüzde 15-20 arasında bir yerde oluşabilecek böyle bir fiyat düzeyi ile Türkiye 2000’li yıllarda iki kış mevsimini arka arkaya ilk kez yüksek enflasyonla geçirmiş olacak. HaberTürk/Abdurrahman Yıldırım