Diyabet(şeker hastalığı) vücudunuzdaki pankreas bezinin yeterli oranda insülin üretememesi veya üretilen insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumun da gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Vücudumuzun temel enerji gereksinimi karbonhidratlar ile sağlanır. Emiliminin olması karbonhidratın en küçük birim olan glukoza dönüşümü gerekir. Glukoz beyin ve diğer organlar için enerji kaynağıdır. Eğer glukoz miktarı vücudun yakıt ihtiyacından fazla ise karaciğerde (şeker deposu=glikojen), yağ dokusunda depolanır. Yalnız hücrelerin bu glukozu kullanabilmesi için insülin hormonuna ihtiyaç vardır. Eğer insülin hormonu yeterli derecede vücutta bulanmazsa glukozun enerji olarak kullanımı da mümkün olmayacaktır. Çünkü kandaki glukozu hücrelere insülin götürür. İnsülin yokluğunda kanda glukoz birikir. İşte bu olayın gerçekleşmesi diyabet yani kandaki şekerin yüksek olması(hiperglisemi) olarak isimlendirilir.
DİYABET TANISI NASIL KONULUR?
Diyabeti olmayan bir birey kan şekeri düzeyi açlık halinde 120 mg/dl, tokluk halinde (yemeğe başladıktan iki saat sonra) 140 mg/dl’ nin üstüne çıkmaz. Açlıkta veya toklukta ölçülen kan şekeri düzeyinin bu değerlerin üstünde olması diyabetin varlığını gösterir.
Bir kişinin diyabetli olup olmadığı Açlık Kan Şekeri (AKŞ) ölçümü veya Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT) yapılarak saptanır. AKŞ ölçümü 100-125 mg/dl olması gizli şeker (pre-diyabet) sinyalidir. AKŞ ölçüm sonucunun 126 mg/dl veya daha fazla olması diyabetin varlığını gösterir.
OGTT’ de glikozdan zengin sıvı aldıktan 2 saat sonraki kan şekeri değeri önemlidir. İkinci saat kan şekeri ölçümü 140-199 mg/dl ise gizli şeker, 200 mg/dl veya daha yüksek ise diyabet tanısı konulur.
Sizde veya çocuğunuzda veya bir yakınınızda diyabet var ise endişelenmeyin. Diyabet ciddi bir hastalıktır, ancak uygun beslenme tedavisi, medikal tedavi, düzenli egzersiz ve diyabet eğitim ile sağlıklı, uzun bir yaşam sürebilirsiniz.
Diyabet Türleri; Tip I diyabet, Tip II diyabet, Gizli Şeker (Pre-diyabet), Gestasyonel diyabet
Diyabetin Komplikasyonları
Kan şekeri kontrolünün sağlanamaması, kısa veya uzun dönemde sağlık sorunları oluşturur. Diyabet küçük ve büyük damarlarla birlikte sinirlerin de hasar görmesine neden olabilir. Diyabetin neden olduğu bu hasarlar komplikasyon olarak tanımlanır. Diyabetin akut ve kronik komplikasyonları hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabetli bireylerde görülebilir.
Akut Komplikasyonlar; Düşük kan şekeri (hipoglisemi) , Ketoasidoz, Laktik asidoz, Bakteriyel / fungal (mantar ) enfeksiyonlar.
Kronik Komplikasyonlar; Kardiyovasküler hastalık, Retinopati (Gözlerin hasar görmesi), Nefropati (Böbreklerin hasar görmesi), Nöropati (Sinirlerin hasar görmesi), Ayak komplikasyonları, İmpotans (Cinsel güçsüzlük)
DİYABET TEDAVİSİ
Diyabette tam bir şifa yoktur. Eğer hekim, diyetisyen, hemşire, diyabet eğitimcisinden oluşan diyabet ekibinizden iyi bir destek alır ve verilen tedaviye ve önerilere uyum sağlarsanız diyabeti olmayanlar gibi aktif ve sağlıklı bir hayat sürdürebilirsiniz.
Yeterli ve dengeli beslenme, yaşam tarzı değişikliği, ilaç/insülin tedavisi ve egzersiz ile birlikte diyabet tedavi edilir. Diyabet hastaları ayak bakımlarına özen göstermelidirler.
Peki, diyabet hastaları nasıl beslenmeli?
• Günlük olarak alması gereken karbonhidrat, yağ ve protein dengesi iyi ayarlanmalıdır. Sadece proteine dayalı bir diyet ile kişi büyük zarar görebilir.
• 3 ana öğün ve 3 ara öğün yapılmalıdır. Ara öğünlere protein ve karbonhidrat bir arada alınmalıdır. 1 adet taze meyve ve ayran tüketimi gibi.
• Ana öğünlerinde mutlaka kalsiyum kaynağı tüketimi şekeri dengelemek adına çok önemlidir. Her öğünde yoğurt veya ayran tüketimi önemlidir kan şekerini stabil tutacak ani düşme veya yükselmeyi azaltacaktır.
• Glisemik indeksi düşük besinler tüketilmelidir. Beyaz ekmek yerine tam buğday ve çavdarlı ekmek, beyaz pirinç yerine bulgur veya kepekli makarna tüketilmelidir.
• Glisemik indeksi yüksek besinler(pirinç pilavı, patates,…) soğuk yenmelidir. Örneğin; pirinç pilavı canınız çekti sıcak sıcak tüketmeyiniz eğer sıcak tüketirseniz şekeriniz aniden yükselir o yüzden soğuk tüketiniz.
• Her öğününde tam buğday ekmeği ve salata tüketimine özen göstermelidir.
• Tereyağı, kızartılmış besinler ve basit şeker içeriği olan besinlerden uzak durmalıdır.
• Her gün 2-3 litre arası su tüketimi olmalıdır.
• Meyve, yoğurt ve sularına tarçın ekleyerek tatlı ve şeker isteğini azaltabilir.
• Paketli gıdalardan olabildiğince uzak durulmalıdır çünkü şeker ve tuz içerir.
• İç yağı, kuyruk yağı, salam, sosis, sucuk gibi şarküteri ürünleri tüketilmemelidir.
• Tatlı, bisküvi, pasta, kek gibi basit şeker besinlerden olabildiğince uzak durulmalıdır.
• Börek veya simit gibi besinlerde beyaz un içerdiği unutulmamalı ve nadir olarak tüketilmelidir.
• Sağlıklı, mutlu ve hayırlı Ramazanlar.
Sizin için kapsamlı bir beslenme planı hazırlamamı isterseniz online diyet programı ile size yardımcı olabilirim.
Diyetisyen Tuba SÖNMEZ
Soru, görüşleriniz ve online diyet programı için;
Gmail; [email protected] adresinden ulaşabilirsiniz.
