TÜRK Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) eğitimli köpekleri, Bursa'daki Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı Köpek Üretim ve Eğitim Tabur Komutanlığı'nda yetiştiriliyor. ‘Bomba arama’, ‘mayın arama’, ‘narkotik madde arama’, ‘devriye’, ‘iz takip’, ‘keşif’, ‘arama’ ve ‘ceset arama’ branşlarında eğitilen köpeklerin hangi eğitimi alacağına ise askeri bir heyet tarafından karar veriliyor. Kahramanmaraş’taki depremlerin ardından bölgede görev alan arama köpekleri, 78 kişinin enkazdan kurtarılmasını sağladı. Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde, Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkez Komutanlığı’nda görev yapan Köpek Üretim ve Eğitim Tabur Komutanlığı’nda, 1963 yılından bu yana köpek üretim ve eğitimi yapılıyor. Gemlik'teki merkezde üretilen ve yetiştirilen zerdava, akbaş, Kangal, Kars çobanı, Aksaray malaklısı ve Türk tazısının aralarında olduğu 6’sı yerli, 12 farklı ırktan köpek, 8 branşta zorlu bir eğitim alıyor. Köpeklerin 3 aylıkken başlayan eğitim süreci ortalama 20 ay sürüyor. ‘Bomba arama’, ‘mayın arama’, ‘narkotik madde arama’, ‘devriye’, ‘iz takip’, ‘keşif’, ‘arama’ ve ‘ceset arama’ branşlarında eğitilen köpeklerin hangi eğitimi alacağına ise bir heyet tarafından karar veriliyor. MİZAÇLARI VE İLGİ ALANLARI BRANŞ SEÇİMİNDE ETKİLİ OLUYOR Irk, cinsiyet, mizaç, cesaret, ilgi alanı gibi genel hususlarda pek çok kritere göre değerlendirilen köpeklerin hangi branşta eğitileceğinde karakteristik özellikleri etkili oluyor. 'Bomba’ ve ‘narkotik madde arama’ için meraklı, araştırmacı ve oyuncaklar ile oynamayı seven, ‘devriye’ ve ‘keşif’ için saldırganlık ve koruma iç güdüsüne sahip, ‘iz takip’ ve ‘mayın arama’ köpekleri için araştırma ve odaklanma duyusu yüksek, sakin mizaçlı köpekler tercih edilirken, ‘arama’ için yükseklik korkusu ve diğer hayvanlar ile insanlara agresyonu bulunmayan, hedefe odaklanma içgüdüsü yüksek, atletik yapıdaki köpekler seçiliyor. Köpeklerin bu özelliklerinin tespiti için yavru köpekler farklı ortamlarda gözlemlenerek, birçok farklı teste tabi tutuluyor. Bu şekilde belirlenen köpekler, zorlu eğitim sürecinin ardından eğiticisi ile tayininin çıktığı askeri birliklere giderek hem yurt içinde hem de sınır ötesinde etkin rol alıyor. ARAMA KÖPEKLERİNİN GÖZDESİ LABRADOR VE BELÇİKA MALİNOİSİ Kahramanmaraş depremlerinin ardından, bölgedeki çalışmalarda gösterdikleri performansla bir kez daha ön plana çıkan arama köpekleri ise genelde labrador retriever ile Belçika malinois köpeklerinden seçiliyor. Belçika kurdu olarak da bilinen malinois cinsi köpeklerin aktif, uyanık, inatçı, koruyucu, çalışkan, emin ve atik olmaları nedeniyle, labrador retriever cinsi köpeklerin de meraklı, cana yakın, cesaretli ve koku alma özelliklerinin yüksek olması nedeniyle tercih edildiğini söyleyen Askeri Veteriner Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı Köpek Üretim ve Eğitim Tabur Komutanı Veteriner Yarbay Dr. Umut Çelik, “Bu arkada görmüş olduğunuz arama köpekleri de deprem bölgesinde görev yapan köpeklerimiz. Arama köpeklerinin yetiştirilmesi ortalama 2 yıl kadar bir süreç almaktadır. Tabii bu eğitimler çoklu disiplin gerektiren bir faaliyetler zinciri. Meşakkatli ve zor bir süreç. Bu içerisinde üretimden itibaren yavru köpeklerimizin seçimi önem arz ediyor. Bir heyet üzerinde, yavru köpeklerimizin hangi branşlarda daha iyi şekilde eğitim yapabileceğine karar veriyoruz. Arama köpekleri özellikle doğal afetlerde, deprem, heyelan, su baskını, çığ gibi felaketlerde, ayrıca iç güvenlik harekatında kaybolan dost unsurların ve kaçan düşman unsurların tespit edilmesine yönelik imkan ve kabiliyetlere sahipler. Bu özellikleri sebebiyle yavru seçiminde özellikle bazı kriterlere çok dikkat ediyoruz. Yavru köpekler seçilirken özellikle ilk aradığımız husus, arama dürtülerinin kuvvetli olması, meraklı olmaları, insana, cana yakın olmaları, tabii ki çevik, cesaret, atiklik bizim için her zaman önemli tüm branşlarda. Ayrıca biz köpekler için, ‘Köpeklerin gözleri burunlarıdır’ deriz. Dolayısıyla köpeklerin koku alma özelliklerinin üst seviyede olması önem arz ediyor. Fakat arama köpekleri bu bağlamda da diğer branşlardan farklılaşıyor. Çünkü arama köpekleri sadece koku alma duyularıyla değil, aynı zamanda titreşim ve değişik frekanstaki sesleri algılama yetenekleri ile de diğer branşlara göre üstünlük sağlamaktadırlar” dedi. ‘EĞİTİM SÜRECİ SADECE DİSİPLİNLE SAĞLANMIYOR’ ‘Sosyalizasyon’ ve ‘branş’ eğitimleri alan köpeklere, detaylı bir ‘itaat’ eğitimi de veriliyor. Böylece arama köpeklerinin kullanımı tamamen eğiticisinin kontrolü altına giriyor. 20 aylık zorlu eğitim sürecinin ardından eğiticisiyle, askeri birliklere tayini çıkan arama köpekleri, doğal afetlerin yanı sıra operasyon bölgelerinde terörist unsurların tespit edilmesinde de etkin rol alıyor. Köpeklerin eğitimlerinin yanı sıra beslenmelerine de özellikle dikkat edildiğine dikkat çeken Yarbay Umut Çelik, zorlu eğitim sürecini şöyle anlattı: “Bu köpekler eğitim sürecine ilk basamağı olan sosyalizasyon eğitimiyle başlıyorlar. Sosyalizasyon eğitiminde, aynı Türk Silahlı Kuvvetleri’nin tüm personelinde olduğu gibi, her türlü iklim, arazi şartlarında görev yapabilecek şekilde, gece ve gündüz şartlarında eğitimlerini icra ediyorlar. Gündüz almış oldukları eğitimleri, gece şartlarında da personelle beraber karanlık ortamlarda, uzaktan sevk ve idari yetenekleri geliştirilecek şekilde eğitimleri pekiştiriliyor. Tabii bu meşakkatli eğitim süreci sadece eğitim disipliniyle sağlanamıyor. Pek çok disiplini ayrı ayrı işletmek durumundayız. Bu anlamda köpeklerimizin bakım, sağlık ve iyi beslenme özellikleri ön plana çıkıyor. Köpeklerimiz beslenme aşamasında çok yüksek enerji değeri, besin değeri yüksek mamalarla, yemlerle besleniyorlar. Ayrıca kendilerine istihkak olarak proteinden zengin, süt ve yumurta gibi gıda maddeleri veriliyor. Gene kas, kemik dokularının ve eklem sağlıklarının gelişmesi anlamında vitamin ve mineral takviyeleriyle Omega-3 gibi, probiyotik gibi bazı gıda takviyeleriyle bağışıklık sistemlerinin gelişmesi arzulanıyor.” ()