Türkiye kadın istihdamında gelişmiş ülkelerin ortalamasının hayli altında yer alıyor. Kadın istihdamını olumsuz etkileyen faktörlerden biri doğumdan sonra çalışmaya ara vermek zorunda kalmaları. Doğum nedeniyle çalışmaya ara veren kadınların bir kısmı yeniden çalışma hayatına dönerken, bir kısmı dönemiyor. Çalışmaya ara veren kadınlar emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurmakta da zorlanabiliyorlar. Kadınların mağduriyetini azaltmak amacıyla üç çocuk için her birinde iki yıla kadar süreyle borçlanma hakkı tanınıyor. Buna göre, ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile doğum tarihinden sonra boşta geçen sürelerin iki yıla kadar olan kısmı için doğum borçlanması yapılabiliyor. Doğum borçlanması talebinde bulunabilmek için işçi, esnaf ve memur statüsündeki kadınlarda aranan koşullar şöyle: - 4/a (SSK) kapsamında sigorta girişi yapılmış ve adına “kısa veya uzun vadeli” sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş olmak. – 4/b (BAĞ-KUR) kapsamında, prim ödemiş olup olmadığına bakılmaksızın tescil edilmiş ve prim tahakkuk etmiş olmak. – 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında tescil edilmiş olmak. STAJ SİGORTASI DOĞUM BORÇLANMASI İMKANI SAĞLIYOR Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberinde, doğum borçlanması normalde sadece sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılabiliyor. Fakat, ilk defa sigortalılığı “kısa vade” sigorta kollarına tabi prim bildirilerek başlayan kadınlar, daha sonra uzun vadeli sigortaya tabi olarak çalışmaları halinde, iki tarih arasında doğan çocukları için doğum borçlanması yapabilirler. Kısa vade sigorta ile kastedilen iş kazası ve meslek hastalığı sigortasıdır. Öğrenciliği sırasında staj sigortası yaptırılan kişiler için sadece iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primi ödenmektedir. BİR GÜNLÜK DOĞUM BORÇLANMASI BİLE EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKEBİLİR Staj sigortası ile normal çalışma tarihi arasında doğan çocuk için doğum borçlanması yapıldığında, sigorta başlangıç tarihi borçlanma yapılan süre kadar geriye çekilir. Örneğin 1990 yılında bir ay staj yaparken kısa vade sigorta primi ödenmiş kadın, 24 Mayıs 1994 tarihinde sigortalı çalışmaya başlamışsa, bu iki tarih arasında doğan çocuğu için 720 güne kadar doğum borçlanması yapabilir. Emeklilik için primi yetersiz olan kadın sigortalı bu sürenin tamamını borçlanabilir. Staj sigortası yapmış kadınlar, prim eksiği bulunmasa bile borçlanma yaptıklarında emeklilik yaşını öne çekip çekmediklerini araştırmalıdır. Örneğimizdeki kadın sigortalı sadece 1 gün borçlanma yaptığında sigorta başlangıç tarihini 23 Mayıs 1994 tarihine çekeceği için emeklilik yaşı da 51’den 50’ye düşer. 720 günün tamamını borçlandığında ise emeklilik yaşı 49’a düşer. BİRDEN FAZLA ÇOCUĞU OLANLAR HANGİSİ İÇİN BORÇLANMALI? 1999 ve öncesinde çalışmaya başlamış kişilerin emekli aylığı bağlanırken, 2000 öncesi, 2000 – 2008 arası ve 2008 sonrası çalışma süresi için ayrı ayrı hesaplama yapılır. En avantajlı dönem 2000 öncesidir. Onu 2000 – 2008 dönemi izler. Birden fazla çocuğu için borçlanma hakkı bulunan kadınların, tercih ettikleri doğumları ya da en fazla borçlanılacak süreye imkân veren doğumları borçlandırılır. Örneğin 1992’de sigortalı çalışmaya başlayan kadın 1995, 2001, 2009 doğumlu üç çocuk için de borçlanma hakkına sahip ve bunlardan sadece biri için borçlanma yapacaksa 1995 doğumlu çocuk için yapmalı. 2000 öncesi prim gününün artması, daha yüksek emekli aylığı bağlanmasını sağlar. Doğum borçlanması için dilekçe verilirken, hangi çocuk için borçlanma yapılacağının dilekçede belirtilmesi gerekir. ÇOCUK EVLAT EDİNEN KADINLAR DA DOĞUM BORÇLANMASI YAPABİLİR Doğum borçlanması hakkından, 2 yaşından küçük çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinmiş olan kadınlar da yararlanabilir. Evlat edindiği çocuk dolayısıyla doğum borçlanması yapan kadınlardan evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile imzalanan evlat edinme öncesi geçici bakım sözleşmesi istenir. Sözleşme onay tarihi ile çocuğun 2 yaşını doldurduğu tarih arasındaki süre kadar borçlanma yapılabilir. Örneğin çocuk iki aylık iken evlat edinilmiş ise 22 aylık doğum borçlanması yapılabilir. BORÇLANMA MALİYETLERİ 2020 yılında doğum borçlanması yapanlar günlük 31.39 TL ile 235.44 TL arasında prim ödeyebilir. En düşük tutardan borçlanma yapıldığında ödenmesi gereken tutar şöyle: - Bir çocuk için 720 gün doğum borçlanması: 22 bin 600 TL, - İki çocuk için 1440 gün doğum borçlanması: 45 bin 200 TL, - Üç çocuk için 2160 gün doğum borçlanması: 67 bin 800 TL.